🦈 Türkçenin Önemli Sözlükleri Ve Yazarları

8qd6. İlk iki yazıda Dil Devriminin yapılma nedenlerini ve hedeflerini ifade etmeye çalışmıştık. Bu yazıda Türkçenin önündeki güncel sorunları tespit etmeye ve bu sorunlara çözümler üretmeye çalışacağız. Güncel sorunları birkaç başlıkta toparlayacak olursak; 1 Ödül kurumlarının niteliği yok edildi ve bu kurumları edebiyat mafyaları ele geçirdi. Yeni ödül kurumları oluşturmalı ve bu ödül kurumlarında liyakat sağlanmalıdır. 2 Eğitim sisteminin özelleştirilmesi, eğitim kalitesinin azaltılması sonucunda anadil öğrenimi ve düzgün kullanımı azaldı. 3 Türkçenin yıllardır yaşadığı ortak yazım ve imlâ ölçütleri sorunu arttı ve artmaya da devam ediyor. Bugün hâlâ anlaşılır örnekleri olan, kesin, köşeli ve herkesçe bilinen bir yazım ve imlâ kılavuzu yok. Olan kılavuzlar ise kurumdan kuruma farklılıklar gösteriyor. Millî Eğitim Bakanlığı’nın ayrı, Türk Dil Kurumu’nun ayrı, Genelkurmay’ın ayrı, basın-yayın kuruluşlarının ayrı, Dil Derneği’nin ayrı yazım ve imlâ kuralları var. Bu konuda hızla tekleştirmeye gidilmesi gerekir. 4 Yabancı sözcükler ve yabancı ekler dilimize girmeye devam ediyor ancak bir farkla. Yeni dönemde giren sözcükler Türkçeleşmiyor. Örneğin, “-ing” ekinin “-yor” veya “-cı”, “-çi” ekleri yerine kullanılması. Alıntı kelimeler ve ekler doğrudan doğruya ve köklerine bağlı olarak dilimizde yer ediniyor. Bu konuda Atatürk’ün Geometri kitabı ve elbette Köksal’ın ürettiği sözcükler, Türkçe karşılık bulma konusunda eşsiz örneklerdendir. 5 Dildeki yozlaşmadan söz edildiğinde ilk akla gelen yabancı isimli tabelalardır. Bu dilde yozlaşmayı getirmez ancak Türkçenin tekliğine ve bütün ülkede ortak dil olarak kullanılması iradesine zarar verir. Fakat yabancı dilde yazılmış tabela asıldı diye Türkçenin yapısı bozulmaz. 6 Prof. Dr. Kemal Ateş Hocamız Saklı Sözcükler kitabıyla dilimizde en önemli öğenin ekler olduğunu ve bu eklerin korunması, kaybolmaması gerektiğini ortaya koymuştu. Vatan Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek “Türkçe Kökler” kitabıyla dilimizdeki eklerin işlerliğini bir kez daha hatırlatmış oldu. Dilimizdeki ekler kataloglanmalı ve bir veri tabanı haline getirilmelidir. 7 Hızla, tematik sözlükler yapılmalıdır. Koronavirüs terimleri, medya kavramları gibi tematik sözlükler yapılabilir. Türklerin ciddi bir sözlükçülük geleneği vardır. Ayrıca derleme ve tarama sözlükleri bu kapsamda değerlendirilmelidir. 8 Türk Dil Kurumu’nun internet sözlüğü ve yazım kılavuzu geliştirilmelidir. Sözcüklerin kullanımı için verilen örnekler yetersizdir. Aynı şekilde yazım kurallarında da verilen örnekler açıklayıcı değildir. 9 Türkiye’de yayın yapan bütün internet sitelerine, bütün mesajlaşma uygulamalarına Türkçe kurallara uygun yazılımların geliştirilmesi tavsiyesi verilmeli ve bu süreç takip edilmelidir. 10 Üniversitelerdeki Türk Dili ve Edebiyatı bölümlerinde fiil çekimletmek, zamir ezberletmek yerine metin ve içerik odaklı bir öğretim faaliyeti şarttır. Türk Dilleri tarihten ve coğrafyadan ayrı düşünülemez. Bu niteliği sağlayamayacak, ihtiyaç fazlası durumunda olan bölümler kapatılmalıdır. Son söz Türkçenin güncel sorunlarını ve kısaca çözüm önerilerini 9 maddede tespit etmeye çalıştık. Bu 9 maddenin her biri ayrı ayrı tartışmaları beraberinde getirir. Bugün Türkçe için en büyük ihtiyaç yeni bir dil devrimidir. Dil meselesi, Türkiye’nin bağımsızlık ve çağdaşlaşma mücadelesinin içinde önemli bir yere sahiptir. Vatansever Türk aydınları, yazarları, akademisyenleri ve Türk devletinin ilgili kurumları bu devrimi başlatacak iradeye sahiptir. Sözlükler Türkçe DD – Türkçe Sözlük DD – Kısaltmalar Dizelgesi DD – Yazım Kılavuzu TDK – Büyük Türkçe Sözlük Sözlükler Türkçe-Başka Diller Sesli Sözlük Tureng Türkçe sözlükler için kaynaklar Azerice sözlükler listesi Bilişim Terimleri Sözlükleri ~ 70 sözlük Büyük Terimler Sözlüğü Arşivi 100 sözlük Tarihi sözlükler sergisi Hacettepe Üniversitesi 2018 Nisan – Prof. Dr. Şükrü Akalın’ın kişisel koleksiyonundan Sözlük BilimiAraştırmaları – Sözlükler ~75 sözlük Sözlük Kaynakçası. Ömer Demircan ve Aybars Erözen 1986 Türk Dil Kurumu TDK Sözlükleri Türk Dili Tarihsel Sözlükleri Türkçe sözlükler – Türkçe sözlükler listesi Türkçe-Başka diller 229 sözlük, Başka diller-Türkçe 229 sözlük ~460 sözlük 281 Türkçe sözlük aşağıda belirtilen 89 öbekte listelenmiştir 70 tanesi İnternette de var Afet Yönetimi Genetik Nümizmatik Ağaç İşleri Gıda Mühendisliği Osmanlıca Ağızlar Gizli Topluluklar Otomotiv Akrabalık ve Adlar Göç-İltica Ruhbilim Almanca – Türkçe Harita ve Kadastro Sağlık – Tıp Anatomi Havacılık Sanat Argo Hukuk Simgeler Arkeoloji İletişim Sosyal Asalakbilim İnanç Söylev Avrupa Birliği İklimlendirme ve Soğutma Spor Aydınlatma İngilizce – Türkçe Tarım Benzetim İnsan Hakları Tarih Bilişim İnşaat Mühendisliği Teknik Bitki – Orman Jeomorfoloji Tekstil Bulmaca Kağıtçılık Tıp Coğrafya – Yer Adları Kaynak Turizm Çevre Kentbilim Türk Dünyası Davranış Bilimleri – Etik Kimya Türkçe Denizcilik, Balıkçılık, Sualtı Kitaplıkbilim Türkçe Karşılıklar Dilbilim – Dilbigisi Maden Uçak Mühendisliği Döşem Malzeme Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Edebiyat – Yazın – Anlatım Mantık Uyak Eğitim Matematik Uygulayım Ekonomi – Finans Metal Vergi Elektrik Metroloji Yakın ve Karşıt Anlamlılar Etimoloji Mimari Yapı Felsefe Mitoloji Yönetim Fotoğraf Muhasebe Yöneylem Fransızca – Türkçe Nüfus Yöntembilim Nükleer Zanaat t t 171 tanesi Tuncer Ören’in kitaplığında da var baskı yayınevi şehir –A– Afet Yönetimi Semra Erbay, Oktay Ergünay, … Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü 2014 1 AFAD Ankara Ağaç İşleri t Nazım Şanıvar Ağaçişleri Terimleri Sözlüğü eski terim, Alm. 1968 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Ağızlar t Leylâ Karahan Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması 1996 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Münir Erten Diyarbakır Ağzı 1994 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Hüseyin Dallı Kuzeydoğu Bulgaristan Türk Ağızları Üzerine Araştırmalar 1976 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Kemal Edip Urfa Ağzı 1945 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Kemal Edip Urfa Ağzı 1991 2 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Akrabalık ve Adlar t Yong-Sŏng Li Türk Dillerinde Akrabalık Adları 1999 1 Simurg İstanbul t Baskarov Türk Kökenli Rus Soyadları 1997 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Almanca – Türkçe t Herbert Jansky Deutsch – Türkisches Wörterbuch 2 cilt 1958 1 Otto Harrassowitz Wisbaden t Fritz Heuser, Şevket ? Türkçe Almanca Lûgat 1967 6 Otto Harrassowitz Wisbaden t Karl Stuerwald Türkçe Almanca Sözlük 1972 1 Otto Harrassowitz Wisbaden Anatomi t M. Tahir Hatiboğlu Anatomi Sözlüğü 1985 2 Çağ Matbaası Ankara t Heinz Feneis¸ Süreyya Ülker Resimli Anatomi Sözlüğü Dilgibilim adlığı 1979 1 İnkılâp ve AKA Kitabevleri İstanbul Argo t Hulki Aktunç Büyük Argo Sözlüğü 1990 1 AFA Yayınları İstanbul t Levent Tülek Lumpen Sözlüğü 2007 2 Sel Yayıncılık İstanbul t Seyfettin Şimşek Mecaz ve Argo Lûgatçesi 1958 1 Okay Yayınevi İstanbul t Ferit Devellioğlu Türk Argosu 1980 6 Aydın Kitabevi Ankara t Hulki Aktunç Türkçenin Büyük Argo Sözlüğü Tanıklarıyla 2000 2 YKY Yapı Kredi Yayıncılık İstanbul Arkeoloji Arkeoloji Sözlüğü t Secda Saltuk Arkeoloji Sözlüğü 1997 3 İnkılâp Kitabevi İstanbul Tamay Tekçam Arkeoloji Sözlüğü Alfa Yayıncılık Arkeoloji Terim Sözlüğü Ali Çelik Arkeoloji Terimleri Sözlüğü Halet Çambel, Sönmez K. vd Çok Dilli Arkeoloji Sözlüğü Anna Kieburg Grabungswörterbuch Türkçe dahil 8 dilde Kazı sözlüğü 2012 Philippe von Zabern Almanya Murat Karatağ Klasik Arkeoloji Sözlüğü Genesis Kitap Yasemin Er Klasik Arkeoloji Sözlüğü 2006 2 Phoenix Yayınevi Howatson; Faruk Ersöz Oxford Antikçağ Sözlüğü 2006 Asalakbilim t Mehmet Turan Yarar Asalakbilim Terimleri Sözlüğü 1970 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Avrupa Birliği AB Terimler Sözlüğü Çukurova Üniversitesi Adana Mustafa Dönmez vd Avrupa Birliği Terimleri Sözlüğü Türkçe-İng. 2009 AB Genel Sekreterliği Ankara Aydınlatma Vestel Aydınlatma Sözlüğü Vestel İstanbul Aydınlatma Terimleri Sözlüğü DERİNled t Şazi Sirel Aydınlatma Terimleri Sözlüğü Alm., Fr., İng. 1973 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara –B– Benzetim 1 Tuncer Ören ve 14 kişi Modelleme ve benzetim sözlüğü İng-Fransızca-Türkçe 2006 1 Marsilya, Fransa Bilişim 48 Bilişim Terimleri Sözlükleri için tıklayınız 48 sözlük Bitki – Orman Alper H. Çolak ve Ünal Asan Orman Amenajmanı ve Silvikültür Terimleri Sözlüğü 2010 Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Bolu t Turhan Baytop Türkçe Bitki Adları Sözlüğü 1997 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Biyoloji t Sevinç Karol¸ Zekiye Suludere¸ Cevat Ayvalı Biyoloji Terimleri Sözlüğü 1998 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Bulmaca t Gül Önet Bulmaca Sözlüğü 1990 1 Çağdaş Yayıncılık İstanbul –C– Coğrafya – Yer Adları t Sevan Nişancıyan Adını Unutan Ülke – Türkiye’de Adı Değiştirilen Yerler Sözlüğü 2010 1 Everest Yayınları İstanbul t Lâle Naim Archeological Map of Western Anatolia & Some Old Cities 1 Tifset t M. Türker Acaroğlu Bulgaristan’da Türkçe Yer Adları Kılavuzu 1988 1 Kültür ve Turizm Bakanlığı Ankara Coğrafya Terimleri Sözlüğü Coğrafya Dünyası Mehmet Şerif Akaydın ed. Coğrafya Terimleri Sözlüğü GNOSİS t Sami Öngör Coğrafya Terimleri Sözlüğü 1980 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t M. Orhan Bayrak İzahlı İstanbul Sözlüğü 2004 2 Tarih Düşünce Kitapları İstanbul t Tuncer Gülensoy Türkçe Yer Adları Kılavuzu 1995 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara –Ç– Çevre Terimleri Sözlüğü Çevre Terimleri Sözlüğü Türkçe-İngilizce –D– Davranış bilimleri – Etik Ali Seyyar Ahlak Terimleri Ansiklopedik Sözlük 2003 1 Beta Basım Yayın İstanbul t Salih Güney Davranış Bilimleri ve Yönetim Psikolojisi Terimler Sözlüğü 1998 1 Basımevi belirtilmemiş Ankara Denizcilik, Balıkçılık, Sualtı Balıkçılık Terimleri Çöllü – e-mağaza Balıkçılık ve Denizcilikte Kullanılan Terimler Dalış Terimleri Sözlüğü Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık Terimleri 2013 ODTÜ Ankara Deniz Taşıtları Sözlüğü Denizcilik Terimleri Sözlüğü Aşkın Yıldırım vd Zıpkıncı/Sualtı Avcılığı ve Serbest Dalış Sözlüğü 2006 Dilbilim – Dilbigisi t Berke Vardar vö. Dilbilim ve Dilbigisi Terimleri Sözlüğü 1980 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Berke Vardar vö. Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü 1998 2 ABC Kitabevi İstanbul t Atakan Altınörs Dil Felsefesi Sözlüğü 2000 1 Paradigma İstanbul Döşem t Cavit Sıdal Döşem Terimleri Sözlüğü eski terim, İng. 1969 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara –E– Edebiyat – Yazın – Anlatım t Beşir Göğüş Anlatım Terimleri Sözlüğü Fr., İng. 1998 1 DD Dil Derneği Ankara t Seyit Kemal Karaalioğlu Ansiklopedik Edebiyat Sözlüğü 1978 2 İnkılap ve AKA Kitabevleri İstanbul t Ali Püsküllüoğlu Edebiyat Sözlüğü 1996 1 Özgür Yayınları İstanbul t L. Sami Akalın Edebiyat Terimleri Sözlüğü 1976 4 Varlık Yayınevi İstanbul t Behçet Necatigil Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü 1983 11 Varlık Yayınevi İstanbul t Şükran Kurdakul Şairler ve Yazarlar Sözlüğü 1985 1 Cem Kitabevi İstanbul Yusuf Çotuksöken Türkçe Dil ve Edebiyat Terimleri Sözlüğü 2006 1 Toroslu Kitaplığı İstanbul t Beşir Göğüş vö. Yazın Terimleri Sözlüğü eski terim, Alm., Fr., İng. 1998 1 DD Dil Derneği Ankara Eğitim t A. Ferhan Oğuzkan Eğitim Terimleri Sözlüğü 1981 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Özcan Demirel Eğitim Terimleri Sözlüğü 1993 USEM Yayınları Ankara t Paul Foulquié Pedagoji Sözlüğü 1994 Sosyal Yayınlar İstanbul TESE AESS Avrupa Eğitim Sistemleri Sözlüğü 2009 AB Ekonomi – Finans t Abdurrahman Akdoğan, … Açıklamalı Maliye ve Vergi Sözlüğü 1986 1 Birlik Yayıncılık Ankara Nur Keyder vd Ekonomi İşletme Sözlüğü Türkçe-İng. 2008 Seçkin Yayıncılık İstanbul t Demir Demirgil Ekonomi Sözlüğü İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce 1989 1 Çağlayan Kitabevi İstanbul Orhan Şener Ekonomi Sözlüğü İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce 2014 Seçkin Yayıncılık İstanbul t Bilge Aloba Köksal Ekonomi Terimleri Sözlüğü Fransızca-Türkçe-Fransızca 1990 1 Çağlayan Kitabevi İstanbul Halil Seyidoğlu Ekonomik Ve İşletmecilik Terimleri Açıklamalı Sözlük İngilizce – Türkçe 2008 3 Seyidoğlu Bireyserl t İrfan Kızıklı Gümrük Terimleri Sözlüğü 1972 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Elektrik Elektrik – Teknik Sözlük Türkçe – İngilizce Elektrikce Yaver Heper Geleneksel Elektrik Santralleri için Teknik Terimler Sözlüğü – Bölüm 1 İngilizce-Türkçe 2009 DEK-TMK Ankara Etimoloji t Sevan Nişanyan Elifin Öküzü Ya Da Sürprizler Kitabı 2003 3 Adam Yayınları İstanbul t Önder Şenyapılı Her Sözcüğün Bir Öyküsü Var-1 2009 1 ODTÜ Yayıncılık Ankara t Bedros Kerestedjian Quelques Matériaux pour un Dictionnaire Étymologique de la Langue Turque 1912 1 Stephen Austin and Sons ltd. Londra t Sevan Nişanyan Sözlerin Soyağacı – Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü 2002 1 Adam Yayınları İstanbul t İsmet Zeki Eyuboğlu Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü 1991 2 Sosyal Yayınlar İstanbul t Hasan Eren Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü 1999 1 Bizim Büro Basımevi Ankara –F– Felsefe t Orhan Hançerlioğlu Felsefe Sözlüğü 1989 Remzi Kitabevi İstanbul t Hatemi Senih Sarp Felsefe Tarihi Sözlüğü 1960 1 Ataç Kitabevi Ankara t Bedia Akarsu Felsefe Terimleri Sözlüğü 1994 5 İnkılâp Kitabevi İstanbul Doğuhan Murat Yücel Felsefe Terimleri Sözlüğü 2013 t Ahmet Cevizci Paradigma Felsefe Sözlüğü 2000 4 Paradigma İstanbul Fizik t Rauf Nasuhoğlu vd. Fizik Terimleri Sözlüğü 1983 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Oktay Sinanoğlu Fiziksel Kimya Terimleri Sözlüğü Tr., eski terimler, Alm., Fr., İng, Japonca 1978 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Fotoğraf Güler Ertan, Bülent Erutku Açıklamalı Fotoğraf Terimleri Sözlüğü 2004 Say Yayınları İstanbul Abdullah Işık Dijital Fotoğraf terimleri Sözlüğü Fotoğraf Makinesi Kısaltmaları ve Terimler Sözlüğü Tolga Yüksel Fotoğraf Sözlüğü Türkiye Fotoğraf Sanatı Federas. Fotoğraf Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü Fotoğraf Terimleri Sözlüğü Fotoğraf Terimleri Sözlüğü FoğrafUstası Fotoğraf Terimleri Sözlüğü forumArtuklu Fotoğraf Terimleri Sözlüğü fotografMania Fotoğraf ve Fotoğrafçılık Terimleri Sözlüğü Fotoğrafçılık Terimleri Sözlüğü David Prakel Görsel Fotoğrafçılık Sözlüğü İngilizceden çeviri 2012 1 Literatür Yayıncılık İstanbul Temel FotoğrafçılıkTerimleri TürkNikon Fransızca – Türkçe t Tahsin Saraç Fransızca – Türkçe Büyük Sözlük 1976 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Sermet Sami Uysal Türkçe’de Yaratılan "Fransızca" Sözcükler ve Türkçe’de Anlamları Değiştirilen "Fransızca" Sözcükler 2014 1 YKY Yapı Kredi Yayıncılık İstanbul –G– Genetik Türk Hematoloji Derneği Genetik Terimler Sözlüğü 2013 1 Türk Hematoloji Derneği İstanbul Gıda Mühendisliği ODTÜ_Gıda Mühendisliği Bölümü Gıda Mühendisliği Terimleri Rehberi İng-T, Türkçe-İng. 2005 ODTÜ Gıda Mühendisliği Ankara Mutfak ve Gıda Terimleri Sözlüğü Yemek Kulübüm Gizli Topluluklar t Michael Benson Gizli Topluluklar Sözlüğü 2006 2 Neden Kitap İstanbul Göç-İltica Göç Terimleri Sözlüğü Richard Perruchoud ed. Göç Terimleri Sözlüğü T-İng. 2009 Uluslararası Göç Hukuku İltica Terimleri Sözlüğü –H– Harita ve Kadastro TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Arazi Yönetimi Terimleri Sözlüğü 2013 2 TMMOB-HKMO Ankara Havacılık Havacılık Terimleri Sözlüğü Türkçe-İng. 2011 DHMİ-APK Daire Başkanlığı Hukuk t Hasan Eren, Hamza Zülfikar Anayasa Sözlüğü 1985 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Yasemin Yaşa Hukuk Terimleri Sözlüğü Türkçe-İng. Beta Yayınları Yasemin Yaşa Hukuk Terimleri Sözlüğü Türkçe-İtal. Beta Yayınları t Hıfzı Veldet Velidedeoğlu Türkçeleştirilmiş Metinleriyle Birlikte Türk Medeni Kanunu ve Borçlar Kanunu – Üçüncü Cilt Terim ve Sözcükler Kılavuzu 1975 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Muzaffer Uyguner Yapıt Hakları Terimleri Sözlüğü 1971 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Yasama Terimleri Sözlüğü –İ– İklimlendirme ve Soğutma HVAC Terimler Sözlüğü Türkçe-İngilizce İletişim t Erol Mutlu İletişim Sözlüğü 1998 3 Bilim ve Sanat Yayınları Ankara İnanç t Orhan Hançerlioğlu İslâm İnançları Sözlüğü 1984 1 Remzi Kitabevi İstanbul t Süleyman Uludağ Tasavvuf Terimleri Sözlüğü 2005 2 Kabalcı Yayınları İstanbul İngilizce – Türkçe t Hony, Fahir İz A Turkish – English Dictionary 1947, 1952 1 OUP Oxford University Press Oxford t Fahir İz İngilizce – Türkçe Sözlük 1972 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Alderson, Fahir İz Türkçe – İngilizce Sözlük 1984, 1993 1 OUP Oxford University Press İnkılâp Kitabevi İstanbul t Robert Avery vö. İngilizce – Türkçe Redhouse Sözlüğü 1974, 1996 25. baskı Redhouse Yayınevi İstanbul Tureng İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce İnşaat Mühendisliği Aşağıda verilen iki adreste çok zengin birer kaynak verilmiştir Bilal Bilgi İnşaat Mühendisliği Yeni Terimler Sözlüğü 2007 Şenol Canbaz İnşaat Mühendisliği Terimler Sözlüğü 2010 Tcetvelim İnsan Hakları Vecihi Timuroğlu İnsan Hakları Sözlüğü 2007 Arkadaş Yayınevi İstatistik t Ceyhan İnal vd. İstatistik Terimleri Sözlüğü 1983 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Meryem Orhunbilge, … Kuramsal ve Uygulamalı İstatistik Terimleri Sözlüğü Alm., Fr., İng. 1997 1 Literatür İstanbul –J– Jeomorfoloji t Mehmet Ardos Açıklamalı Fransızca-Türkçe Jeomorfoloji Sözlüğü 1976 1 Edebiyat Fakültesi İstanbul –K– Kağıtçılık Münir Karıncaoğlu İngilizce Türkçe Kağıt ve Kağıtçılık Terimleri Sözlüğü Kaynak t Nurettin Çuhadar vd. Elektrik Ark Kaynağı İçin Terim Lügatı Alm., Fr., İng. 1960 1 İTÜ Makina Fakültesi İstanbul t Nurettin Çuhadar vd. Oksi-Asetilen Kaynağı İçin Terim Lügatı Alm., Fr., İng. 1959 1 İTÜ Makina Fakültesi İstanbul t Nurettin Çuhadar vd. Umumi Kaynak Terimleri Lügatı Alm., Fr., İng. 1960 1 İTÜ Makina Fakültesi İstanbul Kentbilim t Ruşen Keleş Kentbilim Terimleri Sözlüğü Alm., Fr., İng. 1980 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Kimya t Saadet Üneri, Ömer Kuleli, … Kimya Terimleri Sözlüğü 1981 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Kitaplıkbilim t Berin U. Yurdadoğ Kitaplıkbilim Terimleri Sözlüğü eski terim, İng. 1974 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara –M– Maden Maden Terimleri Sözlüğü t Enver Ediger vd. Madencilik Terimleri Kılavuzu Alm., Fr., İng. 1979 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Gündüz Ökten ve Emre Önsel Madencilik Terimleri Sözlüğü Almanca-Türkçe Malzeme Mehmet Erdoğan Açıklamalı Malzeme Bilimi Terimler Sözlüğü 2000 1 Nobel Yayın Dağıtım İstanbul Mantık t Teo Grünberg¸ Adnan Onat Mantık Terimleri Sözlüğü 1976 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Teo Grünberg vö. Mantık Terimleri Sözlüğü genişletilmiş 2003 3 ODTÜ Ankara Matematik t Doğan Çoker, Timur Karaçay Matematik Terimleri Sözlüğü Alm., Fr., İng. 1983 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Hilmi Hacısalihoğlu vd. Matematik Terimleri Sözlüğü Alm., Fr., İng., Ru, Azerbeaycan Türkçesi 2000 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Metal Erdoğan Tekin Metalbilim ve Gereçbilim – İngilizce-Türkçe Karşılıklar Sözlüğü ~2006 Erdemir Metroloji Uluslararası Metroloji Sözlüğü 2008 TÜBİTAK UME Mimari Mimari Terimler Sözlüğü Mitoloji t Behçet Necatigil Küçük Mitologya Sözlüğü 1957 1 Varlık Yayınları İstanbul t Eckart Peterih; Yakup Baydur Küçük Yunan Mitologyası 1959 2 Maarif Vekâleti Ankara t Emel Dilman Mitologyadan Ünlü Kişiler 1961 1 Ataç Kitabevi İstanbul Azra Erhat Mitoloji Sözlüğü Remzi Kitabevi İstanbul Muhasebe Mehmet Sayarı Muhasebe Sözlüğü Türkçe-İng. 2000 Gazi Kitabevi Ankara Muhasebe Dersleri Muhasabe Sözlüğü Orhan Şener Muhasebe Sözlüğü Türkçe-İng. 2003 Beta Akademik İstanbul KPMG Vergi Muhasabe Terimleri Sözlüğü Forumtr Muhasebecinin Sözlüğü –N– Nüfus Çok Dilli Genel Nüfus Terimleri Nükleer t Mazhar Boyla, Yılmaz Canküyer Nükleer Enerji Terimleri Sözlüğü Alm., Fr., İng. 1995 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Nümizmatik Ahmet Semih Tülay Genel Nümizmatik Sözlüğü 2001 1 İstanbul –O– Osmanlıca t Mustafa Nihat Özön Büyük Osmanlıca – Türkçe Sözlük 1959 3 İnkılâp Kitabevi İstanbul t Osmanlıca Türkçe Sözlük 1985 1 Bilgi Yayınevi Ankara Osmanlıca Tapu Terimleri Sözlüğü Otomotiv Otomotiv Terimleri Sözlüğü t İbrahim Kuyumcu, Yavuz Beşorak Otomobilcilik ve Motor Bilgisi Terimleri Sözlüğü eski terim, Alm., Fr., İng. 1980 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara –R– Ruhbilim t Ergün Arıkdal Ansiklopedik Metapsişik Terimler Sözlüğü Lat., Alm., İng., Fr., Os., Tr. 1989 3 Ruh ve Madde Yayınları İstanbul t Mithat Enç Ruhbilim Terimleri Sözlüğü eski terim, İng. 1990 KaratepeYayınları –S– Sağlık – Tıp t Zafer Öztek Halk Dilinde Sağlık Deyişleri Sözlüğü 1992 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t yarkurul Hekimlik Terimleri Kılavuzu 1980 2 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Taner Çamsarı Kapsamlı Teni Tıp Sözlüğü 2012 2 Boyut Yayıncılık İstanbul Kanser terimleri Sözlüğü Ulusal Sağlık Veri Sözlüğü 1 Sanat t Uğur Göktaş Ebru Terimleri Sözlüğü 1987 1 ASY Anadolu Sanat Yayınları İstanbul t Özdemir Nutku Gösterim Sanatları Terimleri Sözlüğü 1983 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Uğur Göktaş Karagöz Sözlüğü 1986 1 ASY Anadolu Sanat Yayınları İstanbul t Metin Sözen, Uğur Tanyeli Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü 1999 5 Remzi Kitabevi İstanbul t Faruk Şahin Seramik Sözlüğü 1983 1 ASY Anadolu Sanat Yayınları İstanbul t Nijat Özön Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü Eski terimler, Fransızca, İngilizce, Almanca 1981 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Simgeler t Georges Ifrah Hint Uygarlığının Sayısal Simgeler Sözlüğü 1995 1 TÜBİTAK Ankara Sosyal Karen O’Shea Demokratik Vatandaşlık Eğitimi Terimleri Sözlüğü t Nuri Bilgin Sosyal Psikoloji Sözlüğü 2003 1 Bağlam Yayıncılık İstanbul Ali Seyyar Sosyal Siyaset Terimleri Ansiklopedik Sözlük Tr, Alm., İng. 2004 1 Sakarya Yayıncılık t Orhan Hançerlioğlu Toplumbilim Sözlüğü 1996 2 Remzi Kitabevi İstanbul t Özer Ozankaya Toplumbilim Terimleri Sözlüğü 1980 2 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Söylev t Sami N. Özerdim Açıklamalı Söylev Sözlüğü 1981 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Orhan Bayrak Büyük Nutuk’ta Kim Kimdir? Milenyum Yayınları İstanbul Spor t Nurettin Alkanat Atletizm Terimleri Sözlüğü 1976 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Ayaktopu Terimleri Sözlüğü 1974 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Hakkı Bekensir Çifteker Terimleri Sözlüğü 1970 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Cemal Alpman Cimnastik Terimleri Sözlüğü 1969 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t İhsan Harmandalı Güreş Terimleri Sözlüğü 1974 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Sait Tayla Kılıçoyunu Terimleri Sözlüğü 1970 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Cem Atabeyoğlu Sepettopu Terimleri Sözlüğü 1969 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t İsa Savaş Spor Sözlüğü 1989 1 Remzi Kitabevi İstanbul t Sinan Erdem Uçantop, alantopu¸ masa topu Terimleri Sözlüğü 1968 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Nihat Işıtman Yumruktopu Terimleri Sözlüğü 1968 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara –T– Tarım Tarım Sözlüğü Tarih Mehmet Zeki Pekalin Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü II 1993 Milli Eğitim Bakanlığı t Midhat Sertoğlu Osmanlı Tarih Lûgatı 1986 1 Enderun Kitabevi İstanbul t Bekir Sıtkı Baykal Tarih Terimleri Sözlüğü 2000 3 İmge Kitabevi Ankara Teknik t Nuri Özbalkan Teknik Terimleri Sözlüğü – İngilizce-Türkçe 1990 9 Özbalkan Yayınları İstanbul Tekstil Tekstil Terimleri Sözlüğü Nuri Özbalkan Tekstil Terimleri Sözlüğü Türkçe, 2006 Alfa İstanbul Ali Bayram Tekstil Teknik Terimleri Sözlüğü Fono Yayınları İstanbul Tıp 25’den fazla sözlük için bkz Turizm Turizm Terimleri Sözlüğü Türk Dünyası t Emine Gürsoy-Naskali, Muvaffak Duranlı Altayca – Türkçe Sözlük 1999 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Şirəliyev, İ. İslamov Azərbaycan Dialektoloji Lüğəti 2 cilt 1999 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Ahmet B. Ercilasun vö. Bugünkü Türk Alfabeleri Anahtar Kitapçığı 1990 1 Kültür Bakanlığı Ankara t H. Paasonen Çuvaş Sözlüğü 1950 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t A. Caferoğlu Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü 1968 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Abdülmecit Doğru, İsmail Kaynar aktaranlar Gagauz Türkçesinin Sözlüğü 1991 1 Kültür Bakanlığı Ankara t Ufuk Tavkul Karaçay – Malkar Türkçesi Sözlüğü 2000 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Ahmet Bican Ercilasun vö. Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü Türkiye, Azerbeycan, Başkurt, Kazak, Kırgız, Özbek, Tatar, Türkmen, Uygur Türkçeleri ve Rusça 2 cilt, 2. cilt dizin 1992 2 Kültür Bakanlığı Ankara t Yudahin Kırgız Sözlüğü 2 cilt 1998 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Ertuğrul Yaman, Nizamiddin Mahmud Özbek Türkçesi – Türkiye Türkçesi ve Türkiye Türkçesi – Özbek Türkçesi Karşılıklar Kılavuzu 1998 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Ryumina,-Sırkaşeva, Kuçigaşeva Teleüt Ağzı Sözlüğü 2000 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Ekrem Arıkoğlu, Klara Kunlar Tuva Türkçesi Sözlüğü 2003 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Emine Gürsoy-Naskali vö. Türk Dünyası Gramer Terimleri Kılavuzu 2007 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Yuriy Vasiliev Türkçe – Sahaca Yakutça Sözlük 1995 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Emin Necipoviç Necip Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü 1995 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Türkçe 1 Neşe Emecan 1960’tan Günümüze Türkçe – Bir Sözlüğü Denemesi 1998 1 YKY İstanbul t Ali Püsküllüoğlu Çağdaş Türkçe sözlük 1989 5 Milliyet Yayınları İstanbul t Derleme Sözlüğü Türkiye’de Halk Ağzından Derleme 12 cilt 1963-1982 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Ali Püsküllüoğlu Öz Türkçe Sözlük 1989 9 ABC Kitabevi İstanbul t Ali Püsküllüoğlu Öz Türkçe Sözlük 1994 11 Arkadaş Yayınevi Ankara t Övgün Ahmet Ercan Şu Üretken Türkçemiz konulu sözlük 2011 1 Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı İstanbul t Tarama Sözlüğü 13. yüzyıldan beri Türkiye Türkçesiyle yazılmış kitaplardan toplanan tanıklarıyla 8 cilt 1963- 1977 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Mertol Tulum vö. Temel Türkçe Sözlük Sadeleştirilmiş ve genişletilmiş Kâmus-ı Türkî – Şemsettin Sami 3 cilt 1985 1 Tercüman Gazetesi / Yapı Kredi Bankası İstanbul t Orhan Hançerlioğlu Türk Dili Sözlüğü 1992 Remzi Kitabevi İstanbul t Şükrü Halûk Akalın vö. Türkçe Sözlük 2005 10 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Ali Püsküllüoğlu Türkçe Sözlük Türkiye Türkçesinin en büyük sözlüğü 1995 2 YKY Yapı Kredi Yayınları İstanbul t Tayyibe Uç vö. Türkçe Sözlük c. 1 A-J; c. 2 K-Z 1998 1 DD Dil Derneği Ankara t İsmail Parlatır vö. Türkçe Sözlük c. 1 A-J; c. 2 K-Z 1998 9 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Mustafa Canpolat vö. Türkçe Sözlük c. 1 A-K; c. 2 L-Z 1983 7 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Hamza Zülfikar Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler 1995 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Cem Dilçin 1983 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Türkçe Karşılıklar t Zeki Tez Acayip Sözlük 2013 1 Hayykitap İstanbul t Yılmaz Çolpan Ataç’ın Sözcükleri 1963 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Batı Kaynaklı Sözcüklere Karşılık Bulma Denemesi II 1978 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Deniz Som Dilimizi Eşekarısı Soktu 1996 1 Güncel Yayıncılık İstanbul t Neşe Atabey-Ayla Bayaz Karşılıklar Kılavuzu 1990 1 Bilgi Yayınevi Ankara t Yurdanur Salman, Gamze Varım, Serhan Keser Ortak Kültür Sözlüğü 1992 1 Tüm Zamanlar Yayıncılık İstanbul t Emin Özdemir Öz Türkçe Kılavuz Sözlük 1976 1 Varlık Yayınevi İstanbul t Özleştirme Kılavuzu 1979 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Doğan Aksan Tartışılan Sözcükler 1976 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Mustafa Nihat Özön Türkçe Yabancı Kelimeler Sözlüğü İnkılâp ve AKA Kitabevleri İstanbul t Ali Püsküllüoğlu Türkçedeki Yabancı Sözcükler Sözlüğü 1997 1 Arkadaş Yayınevi Ankara t Türkçeni Koru 2007 1 ODTÜ ADT Atatürkçü Düşünce Topluluğu t Ahmet B. Ercilasun vö. Yabancı Kelimelere Karşılıklar 1995 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Ahmet B. Ercilasun vö. Yabancı Kelimelere Karşılıklar – İkinci kitap 1998 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Yabancı Sözcüklere Türkçe Karşılıklar 2007 1 ODTÜ ADT Atatürkçü Düşünce Topluluğu Ankara –U– Uçak Mühendisliği A. Cihat Baytaş Uçak Mühendisliği Terimleri Sözlüğü İng-Türkçe 2012 Makine Mühendisleri Odası İzmir Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Zikrullah Kırmızı vö Kentiçi Ulaşım Terimleri Sözlüğü 2012 Cinius Yayınları İstanbul Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Terimleri Sözlüğü Türkçe-İngilizce 2012 2 Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Ankara Uyak t Nevzat Erkmen Türk Dilinin Uyak Kafiye Sözlüğü 1983 1 Söz Yayın İstanbul t Belgin Tezcan Aksu, … Türkçe Sözlük’ün Ters Dizimi 2004 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Uygulayım t Kaya Türkay vö. Uygulayım Terimleri Sözlüğü eski terim, Fr., İng. 1980 2 TDK Türk Dil Kurumu Ankara –V– Vergi Faruk Güçlü Osmanlıdan Günümüze Vergi Türleri Sözlüğü 2014 1 Seçkin Yayıncılık İstanbul Faruk Güçlü Vergi ve Muhasebe Sözlüğü 2002 Detay Yayıncılık Ankara Rüknettin Kumkale Vergi ve Muhasebe Sözlüğü 2014 Seçkin Yayıncılık İstanbul –Y– Yakın ve Karşıt Anlamlılar Yusuf Çotuksöken Türkçe Anlamdaşlar ve Karşıtanlamlılar Sözlüğü 2012 1 Papatya Yayıncılık Eğitim İstanbul t Pars Tuğlacı Türkçede Anlamdaş ve Karşıt Kelimeler Sözlüğü 1982 1 İnkılâp ve AKA Kitabevleri İstanbul t Kemal Demiray Türkçede Anlamdaşlar Sözlüğü İnkılâp Kitabevi İstanbul t Mehmet Ali Ağakay Türkçede Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü 1956 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Özcan Yalım Türkçe’de Yakın ve Karşıt Anlamlılar Sözlüğü 1998 1 İmge Kitabevi Ankara Yapı t Muzaffer Uyguner Yapım İyeliği Terimleri Sözlüğü eski terim, Fr., İng. 1971 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Yönetim Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü 2014 AFAD Oktay Ergünay Afet Yönetimi ile İlgili Terimleri – Açıklamalı Sözlük Arazi Yönetimi Terimleri Sözlüğü 2013 Ali Seyyar, Cihan Selek Öz İnsan Kaynakları Terimleri Ansiklopedik Sözlük 2007 1 Değişim Yayınları İstanbul Hasan Tutar İşletme ve Yönetim Terimleri Ansiklopedik Sözlük 2013 1 Seçkin Yayıncılık İstanbul M. Akif Özer Yönetim Sözlüğü 2014 Seçkin Yayıncılık İstanbul Yöneylem t Ahmet Duyar, Yurdanur Pamukçu Yöneylem Araştırması Terimleri Sözlük Taslağı 1975 1 TÜBİTAK-Marmara BvEAE Gebze t Bülent Sankur, Gündüz Ulusoy, … Yöneylem Araştırması Terimleri Sözlük Taslağı 1981 1 BÜ Boğaziçi Üniversitesi İstanbul Yöntembilim t Muzaffer Sencer Yöntembilim Terimleri Sözlüğü 1981 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara –Z– Zanaat t Zanaat Terimleri Sözlüğü 1976 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara Zooloji t E. Denison Ross; E. Gürsoy-Naskali Kuş İsimlerinin Doğu Türkçesi, Mançuca ve Çince Sözlüğü 1994 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara t Sevinç Karol Zooloji Terimleri Sözlüğü 1963 1 TDK Türk Dil Kurumu Ankara İLK ÖRNEKLERDEN GÜNÜMÜZE TÜRKÇENİN ÖNEMLİ SÖZLÜKLERİ Önceleri “sözlük” kelimesi yerine “lügat” ya da “kamus” kelimeleri kullanılırdı. 1. Divanü Lügâti’t-Türk Türk dilinin ilk sözlüğü, Kâşgarlı Mahmud’un yazdığı Divanü Lügâti’t-Türk tür. Kâşgarlı, 1072 yılında yazmaya başladığı eserini 1074 yılında tamamlayarak Halife Muktedî Biemrillah’a sunmuştur. Divanü Lügâti’t-Türk, bütün Türk illerini ve dillerini kapsayan, bin yıl öncesinin Türk toplulukları hakkında önemli bilgiler içeren kaynak eserdir. Eserde 7500 sözcüğün açıklaması vardır. 2. Mukaddimetü’l-Edeb Divanü Lügâti’t-Türk’ten yaklaşık altmış yıl sonra ise Harezm sahasında hazırlanmış olan Arapça öğrenmek isteyenlere yararlı olabilecek bir eserdir. Türk asıllı olmakla birlikte Arap sözlükçülük geleneğinde önemli bir yere sahip olan Zemahşeri’nin yazdığı bu eser, Harezm Türkçesi için dil malzemesi içermektedir. 3. Codex Cumanicus Karadeniz’in kuzeyinde yaşamış olan Kuman Kıpçak Türklerininin söz varlığı ve sözlü edebiyat ürünleri ile ilgili derlemelerden oluşan Codex Cumanicus’un XIII. yüzyıl sonlarında hazırlandığı sanılmaktadır. Türkçeden Türkçeye Sözlükler Türkçeden Türkçeye sözlükler 18. yüzyıldan itibaren hazırlanır. 4. Mehmed Esad Efendi’nin Lehcetü’l-lügat XVIII. yüzyıl5. James W. Redhouse’un Müntahabat-ı Türkiyye 18426. Müntahabat-ı lügat-ı Osmaniyye 18527. Ahmed Vefik Paşa’nın Lehce-i Osmani 18768. Şemseddin Sami’nin Kamus-ı Türki 1900 adlı sözlükleri Türk sözlükçülüğünün en önemli ürünlerinden yalnızca birkaçıdır. Bunlar içerisinde Kamus-ı Türki kendisinden sonra hazırlanan pek çok sözlüğe kaynaklık etmiş, sözlükçülüğümüzün dönüm noktalarından olmuştur. 9. Türkçe Sözlük Türk Dil Kurumunun ilk baskısını 1945’te yayımladığı ve bugüne kadar on bir baskısıyapılan Türkçe Sözlük günümüz Türk sözlükçülüğünün temel eserlerinin başında gelmektedir. Türkçenin söz varlığını ortaya koyacak bir sözlük hazırlanması düşüncesi, Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin 12 Temmuz 1932 günü kuruluşuyla birlikte gündemde yer almaya başlamıştır. ... Türk Dil Kurumunun son yıllarda çalışmalarını bilim uygulamalarıyla yürütmesi ve yine bilişim uygulamalarıyla kullanıma sunması, sanal ortamda Türkçenin başvuru kaynaklarının artmasını sağlamıştır. 10. Sanal Ortamdaki Sözlükler Türk Dil Kurumunun 2002 yılında kullanıma sunduğu Güncel Türkçe Sözlük ’ten sonra geçen zaman içerisinde Kişi Adları Sözlüğü, Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü, Türkçede Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü, Türk Lehçeleri Sözlüğü, Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, Tarama Sözlüğü, Sesli Türkçe Sözlük, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü de erişime açılmıştır. Kaynakça 12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı, MEB Yayınları, Ankara 2019 Yazıya Tepkini Göster! Download Free PDFDownload Free PDFDownload Free PDFNurettin ÖztürkCeyda AdıyamanThis PaperA short summary of this paper37 Full PDFs related to this paperDownloadPDF PackPeople also downloaded these PDFsPeople also downloaded these free PDFsTÜRKİYE TÜRKÇESİ VE TÜRK LEHÇELERİNDE KURU SÖZCÜĞÜNÜN ANLAM BOYUTLARI ÜZERİNE ART VE EŞ ZAMANLI BİR YAKLAŞIM A SYNCHRONIC AND DIACHRONIC APPROACH ON THE DIMENSIONS OF THE WORD KURU IN TURKISH OF TURKEY AND TURKISH DIALECTSby nurdan besli and TC Funda ToprakDownload Free PDFView PDFSAYI GRUBU YÖNÜNDEN ESKİ TÜRKÇE İLE KARAÇAY- BALKAR TÜRKÇESİNİN KARŞILAŞTIRILMASIby Salim küçükDownload Free PDFView PDFŞİMŞEK Yaşar 2017, Meşhed Nüshası Türkçe Kur'an Tercümesinin Söz Varlığı Üzerine Notlar, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 42, s. Yaşar ŞimşekDownload Free PDFView PDFTürk Dillerinde Geçişsiz ve Geçişli Fiil Değişmesi ve Sözdizimsel Sonuçları doğ- Fiili Örneği / Transitive-Intransitive Alternation in Turkic Languages and Its Syntactic Results Example of the verb doğ- be born’by Mevlüt ErdemDownload Free PDFView PDFİngiltere'deki Türkçe Konuşan Toplumun Konuşma Dilinde Rastlanılan İkilemeler Üzerine, Türkiyat Araştırmaları Dergisi 221-246by Ufuk Deniz AŞÇIDownload Free PDFView PDFÇağatay Türkçesinde +nI İlgi Hâli Eki / Genitive Suffix +nI in Chagatai Turkishby Çetin PEKACAR and Filiz Meltem Erdem UçarDownload Free PDFView PDFTÜRK LEHÇELERİNDE RENK ADLARININ SEMANTİĞİby EMİNE ATMACADownload Free PDFView PDFTUVA DESTANLARINDA KULLANILIP TUVACA SÖZLÜKLERDE BULUNMAYAN SÖZCÜKLER ♦ WORDS USED IN TUVAN EPICS BUT DO NOT EXIST IN TUVAN DICTIONARIESby erdem özbekDownload Free PDFView PDFŞİMŞEK Yaşar 2018, Meşhed Nüshası Türkçe Kur'an Tercümesinin Söz Varlığı Üzerine Notlar II Bazı Hapaxlar Üzerine, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 43, s. Yaşar ŞimşekDownload Free PDFView PDFRELATED PAPERSKutadgu Bilig’in Kronolojik Kaynakçası 1825-2016 [Tekmilleştirilmiş Versiyon]by Erdem UçarDownload Free PDFView PDFKAPI ve EŞİK‛ KELİMELERİ ÜZERİNE ABOUT THE WORD "KAPI and EŞİKby EMİNE ATMACADownload Free PDFView PDFİNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Geleneksel Bir Manzum Sözlük Tuĥfe-İ Şādį A Traditional Verse Dictionary Tuĥfe-İ Şādįby nimet karaDownload Free PDFView PDF{-IcAk} ZARF-FİİL EKİ VE VARYANTLARI ÜZERİNE ON THE GERUND SUFFIX {-IcAk} AND ITS VARIANTSby Erkan SalanDownload Free PDFView PDFA PATTERNED GERUND GİDEREK Kalıplaşmış Bir Zarf-fiil Giderekby Selcen çiftçiDownload Free PDFView PDFTürkiye Türkçesindeki Kadınla İlgili Temel Söz Varlığının Tarihî Gelişimiby Mustafa ArgunşahDownload Free PDFView PDFBİRİNCİL UZUN ÜNLÜLERİN GAGAVUZ TÜRKÇESİNDEKİ GÖRÜNÜMÜby Veysel KaracaDownload Free PDFView PDFDoğu Türkçesine Ait İlk Kur'an Çevirilerinin Tarihlendirilmesine Katkılarby Banu GüzelderenDownload Free PDFView PDFYAKUT TÜRKÇESİNDEKİ KÜѲH, TANARA VE HALAAN KELİMELERİ ÜZERİNEby EMİNE ATMACADownload Free PDFView PDFMusaoğlu, Mehman; Baldane, Orhan 2016 "Ağrıs//Ağras KELİMESİNİN ETİMOLOJİSİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE ÖZEL AD OLARAK KULLANIMI ÜZERİNE" , Gazi Türkiyat, Bahar 2016/18 Orhan BaldaneDownload Free PDFView PDFKırgız Türkçesinde 3 Yeni Sıfat-fiil ekiby Caşteğin TurgunbayerDownload Free PDFView PDFSuffixes with the Function of Similarity In Turkish Türkiye Türkçesinde Benzerlik İşleviyle Kullanılan Eklerby Selcen çiftçi and Selcen ÇifçiDownload Free PDFView PDFTÜRKÇE EĞİTİMİ BÖLÜMÜ İLE TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN SIKÇA KARIŞTIRILAN SÖZCÜKLERİ TANIYABİLME DÜZEYLERİby Bekir GÖKÇEDownload Free PDFView PDFESKİ TÜRKÇE AZ SESTEŞ KÖKÜ ÜZERİNE ABOUT THE AZ HOMONYM IN OLD TURKIC by Ahmet KaramanDownload Free PDFView PDF“Türkçede İsimden Fiil Yapımı Üzerine Notlar”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi. Cilt 3, Sayı 1, Mart 2006 60-76. Mustafa ÖnerDownload Free PDFView PDFORDU AĞZINDA KELİME GRUBU YAPISINDAKİ DEYİMLERDE YAPI, ANLAM VE KÖKEN BİLGİSİ STRUCTURE, MEANING AND ETYMOLOGY IN IDIOMS STRUCTURED AS WORD GROUPS IN THE LOCAL DIALECT OF ORDUby Salim küçükDownload Free PDFView PDFOrhun Türkçesiby Onur ArslanDownload Free PDFView PDFORHUN TÜRKÇESby NATA IRADownload Free PDFView PDFTÜRKÇEDEN BALKANİZASYON'A + KAYNAKLARby Hakan ÖZDEMİRDownload Free PDFView PDFÇAĞATAY TÜRKÇESİNDE SINIRLAMA HÂLİ THE CASE OF LİMİTATİON IN CHAGATAY TURKISHby Filiz Meltem Erdem UçarDownload Free PDFView PDFTurk Dili Tarihi Baslangicinda Yirminci Yuzyila Ahmet B. Ercilasunby Burak BilgiçDownload Free PDFView PDFİlk Çağlardan Orta Çağ'a dek Türkçenin İndogermen Dillerine Etkileri / The Influence of Turkish on Indogermen Languages from Ancient till Middle Ages Nejdet KELEŞby Nejdet KeleşDownload Free PDFView PDFAhmet Bican Ercilasun Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihiby Nilüfer PerkmenDownload Free PDFView PDF“Moğolistan Halk Cumhuriyetinde Türklük Bilimi”, Çağdaş Türklük Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri 2003 , cilt 2, Ocak 200 7 272‐ Bülent GülDownload Free PDFView PDFDil Öğretiminde "Ana Lehçe" ile "Hedef Lehçe" Arasındaki İlişkinin Dil Becerilerine Etkisi Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi Örneğiby Doç. Dr. Mustafa KarataşDownload Free PDFView PDFTÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BENZERLİK, YAKINLIK, YAKLAŞIKLIK, DENKLİK VE ÖZDEŞLİK İFADELERİby Oğuz ErgeneDownload Free PDFView PDFHikmet-Akademik Edebiyat Dergisi Journal of Academic Literature Yıl 3, Sayı 6by Ahmet TanyıldızDownload Free PDFView PDF“Karahanlı Türkçesinde Farklı Bir Cümle Türü Kimsesiz Ol’lu Cümleler”, Türkbilig, 2015/29, Bahar, ss. Mehmet Vefa nalbantDownload Free PDFView PDFEdmund Castell'ın Heptaglot Sözlüğü Örneğinde Arapça'nın Çok Dilli Sözlük Geleneğindeki Yeriby Ömer AcarDownload Free PDFView PDFErmeni Harfli Kıpçak Türkçesi/ Qypchaq Turkish with Armenian letters by İbrahim ARIKANDownload Free PDFView PDFTÜRKİYE TÜRKÇESİNDE YARDIMCI FİİLLER ÜZERİNE DEĞERLENDİRMELER REFLECTIONS ON AUXILIARY VERBS IN TURKISHby Ahmet Turan DOĞANDownload Free PDFView PDFYABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE +DAN HÂL EKİNİN ÖĞRENİMİNDE VE ÖĞRETİLMESİNDE KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLERby Sadi GedikDownload Free PDFView PDFd>c SES DEĞİŞİMİNE KASTAMONU AĞZINDAN ÖRNEKLER - EXAMPLES FROM KASTAMONU DIALECT TO d>c PHONETİC CHANGEby Semra Canan YıldızDownload Free PDFView PDFTUNA BULGAR TÜRKLERİNİN DİLİ VE KÜLTÜRÜ ÜZERİNEby EMİNE ATMACADownload Free PDFView PDFOktay Akbal'ın Öykülerinden Türkçe Sözlük'e Katkılarby Hasene AydınDownload Free PDFView PDFGöktürk Yazısıyla Oluşturulmuş Uygur Kağanlığı Yazıtlarının Metindilbilimsel İncelemesi - Hasan GÜRGÜN Yüksek Lisans Teziby hasan gürgünDownload Free PDFView PDFYABANCI DİL OLARAK TÜRKÇEDE İKİLEME ÖĞRETİMİ ÖRNEK ALIŞTIRMALARby İbrahim DilekDownload Free PDFView PDFTarihî ve Çağdaş Türk Lehçelerinde “Bark, Ev, Dam, Yurt” Kelimelerinin Kullanım Alanlarıby Kürşat EfeDownload Free PDFView PDF“Arkaizm, Lehçe Ve Ağız Bilgisi Bakımından Dilaver Cebeci’nin Şiirlerine Bir Bakış”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2014, 71, ss. Mehmet Vefa nalbantDownload Free PDFView PDFUygurca Metin Neşri Sorunları Üzerine „Edgü Ögli Tigin Anyıg Ögli Tigin“ Neşri Dolayısıylaby Erdem UçarDownload Free PDFView PDFNergis BİRAY - Esra Gül KESKİN, Birleşik Eklerle İlgili Bir Teori Denemesiby Nergis Biray and Esra KeskinDownload Free PDFView PDF International Journal of Languages’ Education and Teaching ISSN 2198 – 4999, Mannheim – GERMANY UDES 2015 p. 399-419 THE GRAMMARS AND DICTIONARIES OF OLD TURKISH ESKİ TÜRKÇENİN GRAMER VE SÖZLÜKLERİ 1 Ceyda ADIYAMAN 2 ABSTRACT Old Turkish period in the history of the Turkish language includes written language of the Orkhon, Uighurs and Qarakhanid. Despite of cultural, political, social and religious changes, there are the grammatical and lexical continuity and integrity between these three written languages. Old Turkish grammars and dictionaries also reflect that continuity and integrity. In this study Old Turkish grammars and dictionaries will be examined chronologically and systematically. The founder of Turcology Radloff wrote the first grammar and dictionary of Old Turkish. It has been significant progresses in field of the Old Turkish researches from Radloff to today. Depending on the text publications, vocabulary of the old Turkish was enriched exponentially. That is the same also in grammar studies. Henceforward, it is seen more clearly facility and need of writing a grammar and dictionary of all historical periods of Turkish. Key Words Old Turkish, Grammar, Dictionary, Orkhon, Uighur, Qarakhanid ÖZET Türk dili tarihinde Eski Türkçe dönemi Orhun, Uygur ve Karahanlı yazı dillerini kapsar. Kültürel, politik, sosyal ve dinsel değişmelere rağmen bu üç yazı dili arasında dilbilgisel ve leksik bir süreklilik ve bütünlülük vardır. Eski Türkçenin gramer ve sözlükleri de bu süreklilik ve bütünlüğü yansıtırlar. Bu çalışmada Eski Türkçenin gramer ve sözlükleri kronolojik ve sistematik olarak incelenecektir. Eski Türkçenin ilk gramerini ve sözlüğünü Türkolojinin kurucusu Radloff yazmıştır. Radloff’tan bugüne Eski Türkçe araştırmalarında önemli gelişmeler olmuştur. Metin yayımlarına bağlı olarak Eski Türkçenin söz varlığı katlamalı biçimde zenginleşmiştir. Gramer çalışmalarında da durum aynıdır. Artık Türkçenin bütün tarihsel dönemlerinin bir gramer ve sözlüğün yazılması imkan ve ihtiyacı daha açık olarak görülmektedir. Anahtar Kelimeler Eski Türkçe, Gramer, Sözlük, Orhun, Uygur, Karahanlı GİRİŞ Eski Türkçe veya Eski Türk dili dönemi Türkolojide genellikle Orhun Yazıtları ve eski Uygur Türkçesi metinlerini kapsamaktadır. Kimi Türkologlarsa bu iki Türk yazı dilinin yanında Karahanlı Türkçesini de Eski Türkçe kapsamına alırlar. 1 Bu çalışma Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi tarafından düzenlenen “1. Uluslararası Dil Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu’nda” sözlü bildiri olarak sunulmuştur. 2 Dr. Öğrencisi, Pamukkale Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, e-posta ceyrinnur 2 and 3 400 Ceyda ADIYAMAN Karahanlı TürkPage 4 and 5 402 Ceyda ADIYAMAN başlıkları alPage 6 and 7 404 Ceyda ADIYAMAN Kemal Eraslan’Page 8 and 9 406 Ceyda ADIYAMAN Tekin 1964’te Page 10 and 11 408 Ceyda ADIYAMAN metinler, kısalPage 12 and 13 410 Ceyda ADIYAMAN A. Şerbak ä, Page 14 and 15 412 Ceyda ADIYAMAN Yudahin sözlüPage 16 and 17 414 Ceyda ADIYAMAN c. Orkun, Eski TPage 18 and 19 416 Ceyda ADIYAMAN Ata Aysu, 2010Page 20 and 21 418 Ceyda ADIYAMAN Laut Jens Peter-

türkçenin önemli sözlükleri ve yazarları